Akıl aslında bir kabiliyettir,
zeka da öyle. İkisi arasındaki en önemli fark, bir başkasından akıl
alabilirsiniz ama zekayı asla. O, her insanın kendisine mahsustur.
Bir hastalık söz konusu olmadığı sürece şüphesiz herkesin aklı vardır.
Akıllı olmak, kendi davranışlarını bilmek, kontrol edebilmek, doğru ve
yanlışlarını değerlendirebilmek yeteneğidir.
Akıl, insanı hayvandan ayırt eden en önemli faktördür. Hayvanlar yalan
söyleyemez ama insanlar sık sık bu yola başvurur. İşte insandaki yalanla
gerçeği, doğru ile yanlışı ayırabilme, bir konuda fikir yürütebilme,
görüş belirtebilme yeteneği akıldır.
'Ah şimdiki aklım olsaydı' lafını çok işitmişizdir. Demek ki, akıl insan
olgunlaştıkça da değişiyor ve insanın kendisi de bunun farkına varıyor.
Bir insan değişik fikirlerle diğerinin aklını karıştırabilir. Hayret
verici, şaşırtıcı şeyler insanın aklını durdurabilir.
Bir şeyin içeriğini anlamamak 'akıl erdirememek' olarak
nitelendirilirken başkalarının çözemediği bir sorunu çözen kişiye 'bir
tek o akıl etti' denilir. Birine bir yol göstermek ona 'akıl vermek'tir.
Bir şeyi hatırlamak, unutmamak 'akılda tutmak'tır. 'Akılsız' tanımı ise
doğru ve isabetli düşünemeyen anlamında kullanılır.
Zeka ise bir olayı önce anlama, ilişkileri kavrama, yargılama ve
açıklayarak çözme yeteneğidir. Genel olarak zekanın 12 yaşına kadar
hızla geliştiği sonra gelişme hızının yavaşlayarak 20 yaşına kadar
sürdüğü, orta yaşlarda ise zeka seviyesinin sabit kaldığı kabul edilir.
Zeka hayvanlarda da vardır. Hayvanlarda zeka bir nevi içgüdüsel olaydır.
Şüphesiz hayvan zekası insana göre gelişmemiştir ama her iki zeka türü
de sinir sistemi ile ilgilidir. İnsanı ayıran, evriminde oluşmuş
konuşabilirle özelliği, dik durabilmesi, el yapısı nedeniyle aletleri
kullanabilmesi ve gelişmiş beyin ve sinir sistemidir.
Zeka, bir insanın her türlü olay karşısında aynı yeteneği
gösterebileceği anlamına gelmez. Bir müzik bestecisi kendi duygusal
yapısının içersinde en karışık eserleri aklıyla değil zekası sayesinde
oluşturur. Biz bu kişilere 'müzik dehası' diyoruz. Ancak bu müzik
dehaları en basit bir matematik problemini bile çözemeyebilirler.
Sonuç olarak zeka, ruhsal olaylara, algı ve hafıza yeteneğine,
tutkulara, eğilimlere, iradeye ve bilgi edinme isteğine göre
farklılıklar gösterebiliyor. Akıl somut olarak ölçülemez ama zeka pek
sağlıklı olmasa da IQ denilen bir testle ölçülmeye çalışılıyor.
Konu: AKIL İLE ZEKA FARKI 
Paz Ağus. 08, 2010 3:11 pm
